Медбикелердің философиялық дүниетанымы, әдетте, олардың тәжірибесімен тығыз байланысты. Медбикелердің Дүниетанымы негізгі құндылықтарын көрсететін парадигмаларды қамтуы мүмкін және клиникалық жағдайда, білім беруде немесе зерттеулерде болсын, олардың мейірбикелік тәжірбиесіне айтарлықтай әсер етеді.Тәжірибеге сүйене отырып, кейбір мейірбике ғалымдары Мейірбике ісі парадигманың “көтерілісін” бастан кешуде деп мәлімдейді. Эмпиризм және интерпритация парадигмасы екі негізгі дүниетанымы, олар үнемі бәсекелеседі және пікірталас әліде жалғасуда.
20 ғасырдың аяғында Ньюманның және басқалардың классикалық мақалалары (1991), Коди (1995), Монти және Тинген (1999) мұнда бірнеше себептерге байланысты мысал ретінде қолданылады. Бастапқыда бұл мақалалар парадигмаларды, әсіресе мейірбике ісіне қатысты ең жақсы түрде ұсыну, салыстыру және салыстыру үшін пайдаланылды.
Бір жағынан, эмпирицизм парадигмасы, сонымен қатар сандық әдістеме ретінде де белгілі, бақылау, манипуляция және объективтілікті бір уақытта қолдану кезінде құбылысты сандық бағалауға бағытталған. Монти мен Тинген (1999) және Коди (1995) қолданған эмпиризм терминінен басқа, оны жиынтық деп атайды, ал Ньюман мен оның әріптестері (1991) детерминистік бөлшектер деп таныды.Екінші жағынан, жоғары сапалы әдістеме ретінде белгілі интерпретациялық парадигма жеке тәжірибе мен сезімдерді бейнелеуге бағытталған және олардың кейбіреулері ғана. Ньюман және т.б. (1991) бұл парадигманы унитарлық түрлендіргіш, ал Коди (1995) бір мезгілде деп атайды.
Жаңа мақсаттарға ұмтылу, мейірбике ісін өнер және ғылым ретінде түсіну, (Jasmine, 2009; Vega & Hayes, 2019) екі парадигма да мейірбике ісін дамыту үшін өте маңызды. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, бұл екі парадигма аралас әдістердің дизайнынан көрініп тұрғандай бір-бірін толықтырады. Бұл аралас әдістерді қолдану керек дегенді білдірмейді; оның орнына, зерттеу мақсаттары мен сұрағына байланысты зерттеуші ең жақсы сәйкес келетін зерттеу әдісін қолдануы керек. Медбикелер ретінде біз екі парадигманы да қабылдауымыз керек, өйткені олар жалпы мейірбике ісін дамытуды қажет етеді. Өйткені, бұл парадигмалар Қазақстандағы мейірбике ісін дамыту үшін қажет. Бұл парадигмалардың мейірбике ісін дамытуға қалай ықпал ететіні туралы көптеген әдебиеттер бар (Хелен бекер және Эдвард, 2016; Тирни, 2020). Енді сұрақ туындайды: сіз қалай әрекет етесіз?
Авторлар:
Паоло Колет, PhD, MAN, RN, RM
Доцент, Назарбаев Университетінің медицина факультеті
Джозеф Алмазан, DNSc, MPA, MAN, RN
Доцент, Назарбаев Университетінің медицина факультеті
Анаргуль Кунтуганова, MBA
Назарбаев Университетінің Медицина мектебінің мұғалімі
Алма Сыздыкова, MD,MSc,MBA,
Білім және ғылым департаментының директоры, “University Medical Center” КҚ
Аурелиджа Блавичьен, Литва медицина ғылымдар университетінің профессоры, Мейіргер ісі факультеті, Литва
Әдебиеттер тізімі:
Cody, W. K. (1995). About all those paradigms: many in the universe, two in nursing. Nursing Science Quarterly, 8(4), 144-147.
Ellenbecker, C. H., & Edward, J. (2016). Conducting Nursing Research to Advance and Inform Health Policy. Policy, Politics, & Nursing Practice, 17(4), 208–217. https://doi.org/10.1177/1527154417700634
Jasmine T. (2009). Art, science, or both? Keeping the care in nursing. The Nursing Clinics of North America, 44(4), 415–421. https://doi.org/10.1016/j.cnur.2009.07.003
Monti, E. J., & Tingen, M. S. (1999). Multiple Paradigms of Nursing Science. Advances in Nursing Science, 21(4), 64-80.
Newman, M. A., Sime, A. M., & Corcoran-Perry, S. A. (1991). The focus of the discipline of nursing. Advances in Nursing Science, 14(1), 1-6.
Shaw, J., Gagnon, M., Carson, A., Gastaldo, D., Gladstone, B., Webster, F., & Eakin, J. (2022). Advancing the Impact of Critical Qualitative Research on Policy, Practice, and Science. International Journal of Qualitative Methods, 21, 16094069221076929.
Tierney, A.J.(2020).Shifting the paradigm. Nursing Standard, 35(10), 27-30.doi:10.7748/ns.35.10.27.s26.
Vega, H., & Hayes, K. (2019). Blending the art and science of nursing. Nursing2020, 49(9), 62-63.